Een angstcultuur op het werk kan een verlammende invloed hebben op medewerkers en de werksfeer ernstig verstoren. Het gaat om een situaties waarin het personeel zich geïntimideerd, bedreigd of gepest voelen, waardoor ze niet goed kunnen functioneren en de productiviteit afneemt. Het is belangrijk om deze problemen serieus te nemen, want het kan leiden tot burn-out, een verhoogd ziekteverzuim en personeelsverloop.
In dit artikel gaan we dieper in op de oorzaken en gevolgen van een angstcultuur op het werk en geven wij tips over hoe je deze situatie kunt aanpakken en voorkomen.
Wat is een angstcultuur?
Een angstcultuur op de werkvloer wordt gekenmerkt door een omgeving waarin medewerkers zich geïntimideerd, bedreigd of gepest voelen. Als er een angstcultuur heerst, dan is dit vaak het gevolg van verschillende factoren. Denk bijvoorbeeld aan onzekere economische omstandigheden, managers die autoritair optreden of een competitieve bedrijfscultuur.
Mensen die in een angstcultuur werken hebben vaak het gevoel dat ze niet vrijuit kunnen spreken, geen fouten mogen maken en geen steun krijgen bij problemen. Dit kan leiden tot stress, burn-out, en een hoog verloop van personeel. Dit heeft niet alleen gevolgen voor het welzijn van medewerkers, maar heeft ook een enorme impact op de financiële situatie in een bedrijf.
Oorzaken van een angstcultuur op het werk op een rij
Alhoewel de oorzaak van een angstcultuur afhankelijk is van het bedrijf en het team, zijn er een aantal opvallende aspecten die bijdragen aan een angstcultuur op het werk.
-
Autoritaire leiderschapsstijl: Een leidinggevende die autoritair optreedt en het personeel weinig vrijheid geeft, kan een gevoel van angst en onveiligheid creëren. Mensen kunnen het gevoel hebben dat ze geen fouten mogen maken en geen kritiek kunnen uiten zonder consequenties.
-
Onduidelijke verwachtingen: Als medewerkers niet goed weten wat er van hen verwacht wordt, kan dit leiden tot stress en onzekerheid. Dit gebeurt meestal als er geen duidelijke doelstellingen zijn of als de directie en het personeel niet goed met elkaar communiceren.
-
Concurrentiedruk: Bedrijven die sterk gericht zijn op concurrentie en prestaties, kunnen een cultuur creëren waarin medewerkers zich voortdurend onder druk staan. Dit kan leiden tot interne concurrentie in plaats van samenwerking.
-
Gebrek aan feedback en steun: Als medewerkers geen of weinig feedback krijgen van hun leidinggevende of collega's, kan dit leiden tot angsten en een gevoel van afwijzing. De meeste mensen hebben structureel behoefte aan positieve feedback en steun om gemotiveerd te blijven.
-
Slechte communicatie: een slechte omgang tussen leidinggevenden en medewerkers kan ook bijdragen aan een angstcultuur op het werk. Als medewerkers niet goed geïnformeerd zijn over belangrijke beslissingen of veranderingen, kan dit leiden tot wantrouwen en onzekerheid.
Grensoverschrijdend gedrag herkennen
Grensoverschrijdend gedrag kan op de werkvloer vele vormen aannemen en het is niet altijd even gemakkelijk om het te herkennen. Toch zijn er een aantal signalen waar je op kunt letten. Denk bijvoorbeeld aan:
- Verbaal geweld
- Fysiek geweld
- Seksuele intimidatie
- Pesten of kleineren
- Discriminatie
Dit gedrag wordt vertoond in veel bedrijven, maar op de werkvloer begrijpt niemand waarom dit zo is. Voor de organisatie zelf is het belangrijk om tijdig in te spelen op ongewenst gedrag. Dit doe je door bijvoorbeeld alert te zijn op signalen van onrust of door open te staan voor signalen van collega's. Je kunt een ongewenste houding ook concreet tegengaan door afspraken te maken over gedragsregels of door een zero-tolerance beleid in te voeren.
De belangrijkste kenmerken van een angstcultuur op de werkvloer
Als er een angstcultuur heerst dan kan dit ertoe leiden dat mensen zich onveilig voelen op de werkvloer. Je weet nu welke gedragsuitingen ongewenst zijn en hoe een angstcultuur op het werk wordt veroorzaakt, maar hoe herken je een angstcultuur bij jou op het werk? Dit zijn een aantal kenmerken die een angstcultuur op het werk kunnen aanduiden:
- Een hoge mate van controle
- Machtsmisbruik
- Minimale communicatie
- Een hoog gebrek aan vertrouwen
- Een hoog verloop van personeel
Deze kenmerken staan en vallen met goed leiderschap. Heeft iemand een afwijkende mening en gaat het management hier op een goede manier mee om, dan durven medewerkers hun eigen mening vaker uit te drukken. Houdt je er als werkgever verborgen agenda's op na, dan creëer je juist het tegenovergestelde effect. De sleutel is om een onveilige werksfeer aan te pakken en te voorkomen, zodat creativiteit kan vloeien en de productiviteit omhoog gaat.
Een onveilige sfeer aanpakken en voorkomen
Het is belangrijk om als organisatie te zorgen voor een veilige en respectvolle werksituatie voor alle medewerkers. Dit kunnen organisaties realiseren door duidelijke gedragsregels op te stellen en deze bekend te maken. Maak expliciet duidelijk wat wel en niet acceptabel is op de werkvloer en wat de consequenties zijn van het creëren van een onveilige sfeer. Daarnaast is open en transparante communicatie tussen leidinggevenden en werknemers van groot belang. Dit kun je onder andere bereiken door tijd vrij te maken voor regelmatige evaluaties en feedbackmomenten en door tegenspraak van werknemers mee te nemen in belangrijke beslissingen.
Een positieve werkcultuur is ook essentieel voor een veilige en respectvolle werksituatie. Je kunt dit stimuleren door waardering te tonen voor prestaties en het delen van een nieuw idee of suggesties aan te moedigen. Training en coaching voor leidinggevenden en werknemers over respectvolle communiceren, diversiteit en inclusie en het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag spelen een belangrijke rol bij het bereiken van deze doelstelling.
Het is ook van cruciaal belang om een meldpunt en een procedure te hebben voor werknemers om incidenten van grensoverschrijdend gedrag te melden. Zorg ervoor dat de meldprocedure bekend is bij alle werknemers en dat de melders beschermd worden tegen eventuele pesterijen. Het is tot slot van groot belang dat de organisatie consequenties handhaaft wanneer er sprake is van onwenselijk gedrag. Met consequenties tonen organisaties namelijk aan dat ongewenst gedrag niet getolereerd wordt en dat er consequenties volgen wanneer de gedragsregels worden overtreden.
Waarom het zo belangrijk is om een angstcultuur aan te pakken
Het is van cruciaal belang om een angstcultuur aan te pakken voor een gezonde en productieve werksituatie. Een angstcultuur kan namelijk leiden tot verschillende negatieve gevolgen voor de organisatie. Denk bijvoorbeeld aan een lage productiviteit, afname van betrokkenheid en de toename van ziekteverzuim. Daarnaast kan het ook hoog personeelsverloop veroorzaken, wat kan leiden tot reputatieschade en minder sollicitanten voor openstaande vacatures.
Bovendien kan een angstcultuur ook een negatieve impact hebben op de gezondheid van medewerkers. Zo zijn klachten als overspannenheid, burn-out, stress en angst en zelfs hart- en vaatziekten prominenter aanwezig bij organisaties met een angstcultuur. Het aanpakken van een angstcultuur is hierdoor niet meer optioneel. Alhoewel bedrijven al langere tijd rekening houden met fysieke veiligheid op de werkvloer, is dit voor mentale veiligheid niet altijd het geval. Toch worden organisaties in 2023 door de wet gedwongen om een veilige werkomgeving te creëren.
Een goed team valt of staat met een betrokken werkgever
Een goede basis voor een gemotiveerd team begint bij het management. Het vermijden van negatieve motivatie, zoals het opleggen van hoge targets of dreigen met ontslag, is cruciaal om een angstcultuur te voorkomen en de productiviteit te bevorderen. Micromanagement kan namelijk leiden tot demotivatie en het gevoel dat fouten maken onacceptabel is.
Daarnaast is het belangrijk om werknemers te erkennen en te belonen voor hun harde werk. Geef werknemers bijvoorbeeld tijdelijk de leiding om hun vaardigheden en competenties te ontwikkelen. Of beloon gehoorzaamheid met een andere vorm van compensatie. Hoe de manager het personeel beloont is niet belangrijk, maar het is wel van belang dat managers begrijpen dat elke werknemer anders is. Er bestaat dus geen one-size-fits-all benadering.
Door vrij te communiceren en begrip te tonen voor individuele behoeften, kunnen managers een positieve werkcultuur creëren. Het gevolg is dat medewerkers zich gewaardeerd voelen en gemotiveerd zijn om hun best te doen. Het is belangrijk om te vermijden dat werknemers zich op oude gebaande paden bevinden. Zorg in plaats daarvan voor aanmoediging om nieuwe uitdagingen aan te gaan en fouten te maken om groei te stimuleren.
Als een medewerker opeens teruggezet wordt in functie of positie, dan zullen de achterblijvers zien dat hen dit ook kan overkomen. Het is daarom belangrijk om verborgen agenda's te vermijden, zodat niemand zich buitengesloten voelt. Zo zet je als leidinggevende een goede stap naar een bedrijf zonder angstcultuur.
Een werkomgeving met loyale, gelukkige werknemers
Het creëren van een werkomgeving met loyale werknemers is een uitdaging waar veel organisaties mee te maken hebben. Effectieve leiding is essentieel bij het stimuleren van gehoorzaamheid en het verkrijgen van loyaliteit van werknemers. Een belangrijke factor bij het bouwen van een sterke relatie is het betrekken van werknemers bij besluitvorming en communicatie. Werknemers voelen zich meer gewaardeerd wanneer ze een stem hebben in belangrijke beslissingen, zoals nieuwe projecten en verandertrajecten.
Het bieden van kansen voor persoonlijke en professionele ontwikkeling kan ook bijdragen aan loyaliteit. Bied trainingen en opleidingen aan die passen bij de doelen van het individu en die bijdragen aan hun ontwikkeling. Daarnaast is het belangrijk om passende beloningen en erkenning te bieden voor de prestaties van werknemers, zoals financiële beloningen, extra vrije dagen en publieke erkenning.
Een goede werksfeer is ook van cruciaal belang. Zorg voor een veilige, gezonde en comfortabele werkomgeving, en stimuleer teamwork, respect en samenwerking binnen de afdeling. Het bieden van flexibele werkuren en thuiswerkmogelijkheden kan bijdragen aan een goede balans tussen werk en privéleven, wat kan bijdragen aan het welzijn van werknemers en hen motiveren om loyaal te blijven aan de organisatie.
Hoewel het belangrijk is om grenzen te stellen en orde te handhaven, is het dwingen van gehoorzaamheid niet de beste aanpak. Veranderingen en reorganisaties kunnen angsten oproepen bij werknemers, dus het is belangrijk om te zorgen voor een goede balans tussen veranderen en stabiliteit. Door te investeren in werknemers en te zorgen voor een positieve werkomgeving, kan een sterke basis worden gelegd voor loyaliteit en succes op lange termijn. De kern van het creëren van loyaliteit ligt in het erkennen van de behoeften en doelen van individuen en het creëren van een werkomgeving die hierbij aansluit.
Een angstcultuur aanpakken bij de bron
Als werkgever wil je dat nieuwe werknemers zich welkom en op hun gemak voelen vanaf het moment dat ze solliciteren op een nieuwe baan. Een belangrijk onderdeel hiervan is het voorkomen van een angstcultuur. Dit kan worden bereikt door open en eerlijk te communiceren en vertrouwen te stimuleren vanaf de start van het sollicitatieproces. Het begint bij goed leiderschap: zorg dat de leiders in het bedrijf bekend staan om hun empathie en open gesprekken.
Tijdens het sollicitatieproces moet er duidelijk over verwachtingen gesproken worden en moeten eventuele angsten worden verlicht. Stimuleer tegenspraak en laat sollicitanten zien dat ze vrij kunnen spreken. Door deze benadering kan een werkgever het vertrouwen van nieuwe werknemers winnen en een positieve cultuur opbouwen vanaf het begin van het dienstverband.
