NIS2: cybersecurity in de praktijk

Wat is NIS2?

NIS2—wat staat voor "Network and Information Systems Directive 2"— is een Europese richtlijn met als voornaamste doel de cybersecurity en dataveiligheid binnen Eu-lidstaten aanzienlijk te verbeteren. Deze richtlijn markeert een cruciale evolutie en bouwt voort op de fundamenten van de oorspronkelijke NIS-richtlijn.

Wat NIS2 uniek maakt, is de aanscherping van eisen die aan organisaties worden gesteld, om de veerkracht van hun online-infrastructuur te waarborgen en de bescherming van essentiële diensten te versterken. De rijksoverheid adviseert organisaties om zich vroegtijdig voor te bereiden op deze veranderingen. Naast de bestaande richtlijnen, introduceert de NIS2-richtlijn specifieke verplichtingen voor verschillende sectoren, inclusief de noodzaak om een adequaat computer security incident response team te hebben.

NIS2 en de betrokken sectoren

Het directief onderscheidt zich door zijn uitgebreide reikwijdte en heeft betrekking op een breed scala van sectoren die als vitaal worden beschouwd voor de samenleving als geheel. Hierbij moet niet alleen gedacht worden aan de financiële markt, maar ook aan de energie- en transportsector, de gezondheidszorg en digitale diensten. Het Nationaal Cyber Security Centrum speelt een cruciale rol in het ondersteunen van deze sectoren bij de implementatie van NIS2.

Economische weerbaarheid

Binnen elk van deze sectoren moeten organisaties voldoen aan specifieke voorschriften en normen die zijn ontworpen, om ervoor te zorgen dat hun netwerk- en informatiesystemen weerstand kunnen bieden aan diverse dreigingen—waaronder cyberaanvallen en fysieke risico's. NIS2 is zorgvuldig opgesteld om de digitale en economische weerbaarheid van EU-lidstaten te versterken, door ervoor te zorgen dat deze belangrijke entiteiten in staat zijn om doeltreffend te reageren op incidenten, en tegelijkertijd de continuïteit van essentiële diensten te waarborgen.

Gedetailleerd en technisch

Houd er rekening mee dat de specifieke regels en vereisten van NIS2 gedetailleerd en technisch zijn en dat naleving afhankelijk is van de aard van de entiteit en de sector waarin ze actief zijn. Het is belangrijk voor betrokken entiteiten om de nationale wetgeving en richtlijnen te raadplegen voor gedetailleerde informatie over hun verplichtingen onder het directief. De rijksoverheid raadt aan om een grondige risicoanalyse uit te voeren en te zorgen voor de juiste informatiebeveiliging om aan de eisen te voldoen.

Is NIS2 verplicht?

Ja, NIS2 is verplicht voor organisaties die onder de richtlijn vallen. Dit betekent dat zowel overheidsinstellingen als private organisaties die als "essentiële entiteiten" worden aangemerkt, moeten voldoen aan de voorschriften van deze wet. Deze voorschriften omvatten het nemen van passende maatregelen om incidenten te voorkomen, te beheren en te melden die de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van informatiesystemen en -diensten kunnen aantasten. De rijksoverheid adviseert organisaties om deze maatregelen tijdig te implementeren.

Nationale implementatie

Organisaties moeten de nationale implementatie van NIS2 volgen, zoals vastgelegd in de wetgeving van hun eigen land. Dit houdt in dat ze zich moeten houden aan de specifieke regels en voorschriften die in hun nationale context van toepassing zijn. Deze regels worden vaak opgesteld in samenwerking met het Nationaal Cyber Security Centrum en andere relevante instanties.

Daarnaast wordt van organisaties verwacht dat ze nauw samenwerken met relevante overheidsinstanties en informatie uitwisselen wanneer zich incidenten voordoen. Het melden van incidenten is van cruciaal belang om snel te kunnen reageren op ernstige cyberdreigingen en de algehele cybersecurity te verbeteren.

WBNI

De Wet Beveiliging Netwerk- en Informatiesystemen (WBNI) is een belangrijke regelgeving voor jouw organisatie. Deze wet verplicht organisaties om maatregelen te nemen om hun netwerk- en informatiesystemen te beschermen tegen cyberdreigingen. Dit omvat het uitvoeren van een grondige risicoanalyse en het implementeren van adequate beveiligingsmaatregelen.

Als jouw bedrijf onder de WBNI valt, ben je verplicht om incidenten die de veiligheid van onze maatschappij kunnen beïnvloeden, binnen 24 uur te melden. De rijksoverheid heeft specifieke richtlijnen opgesteld om te helpen bij de naleving van deze wet, en organisaties worden gevraagd om deze richtlijnen strikt te volgen. De NIS2-richtlijn bouwt voort op de bestaande WBNI-regelgeving en breidt de reikwijdte uit naar nieuwe sectoren en diensten.

Als werkgever voldoen aan NIS2 verplichtingen

Als werkgever is het essentieel om te voldoen aan de NIS2 verplichtingen om de cybersecurity van jouw organisatie te waarborgen en te voldoen aan de wettelijke voorschriften. Hier zijn enkele stappen die je kunt volgen om aan deze richtlijnen te voldoen:

Begrijp de toepasselijkheid

Allereerst moet je als werkgever begrijpen of jouw organisatie onder de reikwijdte van NIS2 valt. Dit kan afhangen van factoren zoals de aard van jouw diensten en de sector waarin je actief bent. Je bedrijf valt onder NIS 2 als:

• Het een essentiele entiteit is: Hieronder verstaan we organisaties die opereren binnen sectoren die zijn vermeld in bijlage I van de NIS2-richtlijn.
• Het een groot bedrijf is: En uit minimaal 250 werknemers bestaat, of heeft een jaarlijkse omzet van meer dan € 50 miljoen, en een balanstotaal van meer dan € 43 miljoen.
• Het een belangrijke entiteit is: Hieronder verstaan we organisaties die opereren binnen sectoren die zijn vermeld in bijlage II van de NIS2-richtlijn.
• Het een middelgroot bedrijf is: Een organisatie wordt beschouwd als middelgroot als het minstens 50 werknemers telt, of een jaarlijkse omzet en balanstotaal heeft van meer dan € 10 miljoen (bron).

Als jouw organisatie als aanbieder van essentiële diensten wordt beschouwd, moet je deze diensten identificeren. Essentiële diensten kunnen variëren van energie en vervoer tot gezondheidszorg en financiële diensten.

Implementeer beveiligingsmaatregelen

Zodra je de essentiële diensten hebt geïdentificeerd, moet je passende beveiligingsmaatregelen implementeren om de netwerk- en informatiesystemen te beschermen tegen cyberbedreigingen. Dit kan onder meer het regelmatig bijwerken van software, het uitvoeren van risicoanalyses en het instellen van toegangscontroles omvatten.

Incidentmelding

Als er zich een ernstig incident voordoet dat de werking van essentiële diensten kan verstoren, moet je dit melden aan de bevoegde nationale autoriteit. Zorg ervoor dat je een duidelijk incidentmeldingsproces hebt.

Samenwerking en informatie-uitwisseling

Werk samen met andere relevante entiteiten en instanties, zowel binnen jouw organisatie als met externe partners. Informatie-uitwisseling kan helpen bij het identificeren en aanpakken van bedreigingen.

Monitoring en evaluatie

Zet systemen op voor het monitoren van netwerk- en informatiesystemen en evalueer regelmatig de effectiviteit van je beveiligingsmaatregelen. Pas indien nodig wijzigingen aan.

Naleving van nationale wetgeving

Zorg ervoor dat je voldoet aan nationale wetgeving die specifiek van toepassing is op NIS2. Dit kan het implementeren van specifieke maatregelen vereisen, afhankelijk van jouw locatie.

• Nederlandse wetgeving: Specifiek voor Nederland heeft de NIS2 richtlijn een directe impact door de concrete vertaling ervan naar nationale wetgeving, wat heeft geleid tot strengere eisen voor organisaties.
• Deze eisen hebben betrekking op het beschermen van de online-infrastructuur en het waarborgen van de operationele continuïteit, en ze gelden voor zowel publieke als private organisaties.
• Deze voorschriften, die onder NIS2 vallen, zijn van groot belang voor organisaties in Nederland, omdat het entiteiten verplicht om hun cybersecuritymaatregelen naar een hoger niveau te tillen en zo bij te dragen aan de algehele digitale weerbaarheid.
• Europese lidstaten: De Europese Commissie speelt een cruciale rol bij het toezicht op de nationale implementatie van NIS2 in EU-lidstaten, wat ervoor zorgt dat de richtlijn effectief wordt toegepast om de digitale veiligheid te waarborgen.

Bewustwording en opleiding

Investeer in bewustwordingsprogramma's en opleiding voor jouw medewerkers, zodat ze op de hoogte zijn van de cybersecurityvereisten en hoe ze bij kunnen dragen aan een veilige werkomgeving.

• Blijf op de hoogte: Aangezien cybersecuritybedreigingen voortdurend evolueren, is het belangrijk om op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen en best practices in cybersecurity.
• Raadpleeg experts: Overweeg om cybersecurityexperts te raadplegen of externe consultants in te huren om ervoor te zorgen dat je aan alle verplichtingen voldoet en de veiligheid van jouw organisatie waarborgt.

Hoe werkt de incidentmeldingsproces

Het incidentmeldingsproces onder de NIS2-richtlijn vereist dat jouw organisatie snel en effectief reageert op cyberdreigingen. Wanneer een incident (entiteiten incidenten) zich voordoet, moet je dit binnen 24 uur melden aan de bevoegde nationale autoriteit. Dit proces begint met het detecteren van het incident en het vaststellen van de impact op jouw informatiesystemen.

Na detectie is het belangrijk om direct een gedetailleerd verslag op te stellen. Dit verslag moet de aard van het incident, de getroffen systemen, en de genomen beveiligingsmaatregelen beschrijven. Vervolgens stuur je dit verslag naar de betreffende autoriteit, zoals de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur.

Daarnaast moet je in staat zijn om de incidenten continu te monitoren en evalueren om toekomstige aanvallen te voorkomen. Samenwerking met instanties zoals het Nationaal Cyber Security Centrum en het Digital Trust Center is daarbij van groot belang. Deze instanties kunnen ondersteuning bieden en helpen bij het verbeteren van je cybersecurity.

Wist je dat de Europese harmonisatie van cybersecurity-regels ervoor zorgt dat alle lidstaten van de EU dezelfde wettelijke voorschriften volgen? Dit helpt om een consistent niveau van cybersecurity te bereiken en de samenwerking tussen landen te verbeteren.

Sancties

Niet-naleving van het directief kan ernstige gevolgen hebben. Dit omvat mogelijke financiële verliezen als gevolg van cyberaanvallen, evenals juridische sancties. Het is van essentieel belang voor organisaties om zich bewust te zijn van hun verantwoordelijkheden onder NIS2 en proactieve maatregelen te nemen om te voldoen aan de richtlijn. Door de juiste maatregelen te nemen en samen te werken met relevante instanties, kunnen organisaties niet alleen voldoen aan de wettelijke voorschriften, maar ook bijdragen aan een veiligere digitale omgeving voor iedereen. De rijksoverheid raadt organisaties aan om tijdig een risicoanalyse uit te voeren en te zorgen voor een adequate informatiebeveiliging.

Financiële en juridische gevolgen

De gevolgen van niet-naleving kunnen variëren van boetes tot andere juridische sancties. Daarnaast kunnen organisaties geconfronteerd worden met aanzienlijke kosten als gevolg van verstoringen in hun dienstverlening. Het is belangrijk dat organisaties begrijpen dat het nemen van preventieve maatregelen niet alleen helpt om aan de wettelijke voorschriften te voldoen, maar ook om de continuïteit van hun diensten te waarborgen en hun reputatie te beschermen.

De impact van NIS2

De NIS2 richtlijn heeft een aanzienlijke en diepgaande impact op organisaties en diverse sectoren binnen Europa. Het voornaamste doel van de wet is het versterken van de samenwerking tussen Europese lidstaten bij het aanpakken van informatiesystemen die potentiële bedreigingen vormen voor elke essentiële entiteit en de economische stabiliteit van de Europese Unie. Deze richtlijn stimuleert een betere en meer samenwerkende aanpak van cybersecurity, waarbij Europese lidstaten gezamenlijk werken aan de digitale veiligheid van de hele Europese Unie.

Duidelijk raamwerk

In essentie biedt de NIS2 richtlijn een duidelijk raamwerk en concrete richtlijnen voor organisaties om hun netwerk- en informatiesystemen te beschermen en de digitale infrastructuur van Europese lidstaten te versterken. Door samen te werken en zich te houden aan de voorschriften van NIS2, kunnen organisaties bijdragen aan een veiligere en meer veerkrachtige digitale omgeving binnen de Europese Unie.

Voorbereiden op nieuwe wetgeving

Om je organisatie voor te bereiden op de nieuwe wetgeving onder de NIS2-richtlijn, is het belangrijk om enkele stappen te volgen. Allereerst moet je de wetsvoorstellen en de nationale implementatie ervan goed begrijpen. Dit kan door de concept wetteksten en richtlijnen van de rijksoverheid te bestuderen.

Start met het uitvoeren van een uitgebreide risicobeoordeling van je netwerk- en informatiesystemen (verdiep je ook in de bestaande wetgeving). Identificeer daarbij de digitale risico's die jouw organisatie kunnen beïnvloeden. Zorg ervoor dat je een plan hebt voor het monitoren en evalueren van de genomen beveiligingsmaatregelen.

Daarnaast is het essentieel om tijdig te beginnen met de implementatie van de vereiste beveiligingsmaatregelen. Dit proces kan complex zijn en vereist mogelijk samenwerking met externe experts en instanties zoals het Nationaal Cyber Security Centrum. Vergeet niet dat de naleving van de nieuwe wetgeving ook een meldplicht omvat voor ernstige incidenten.

Conclusie

NIS2 is geen vrijblijvende richtlijn; het is een essentieel instrument om de digitale weerbaarheid van Europa te vergroten en cyberdreigingen het hoofd te bieden. De voorschriften van NIS2 zijn essentieel voor werkgevers, aangezien ze helpen om de digitale weerbaarheid te vergroten en organisaties te beschermen tegen de voortdurende evolutie van bedreigingen die informatiesystemen bedreigen. Als werkgever is het jouw verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat jouw organisatie voldoet aan de voorschriften van NIS2 en bijdraagt aan een veiligere digitale toekomst.