Johari venster template + spelregels

Wat is het Johari venster?

Het Johari venster—The Johari window in het Engels—is een model dat bedacht werd door Amerikaanse psychologen Joseph Luft en Harry Ingham in 1955, om beter te begrijpen hoe we onszelf zien, hoe anderen ons zien binnen een groep, en in hoeverre deze perspectieven met elkaar overeen komen.

Het dient als een soort 'raampje' om zelfbewustzijn en wederzijds begrip te verbeteren tussen mensen in een team. We kunnen met dit model ook de relaties tussen verschillende teams evalueren en verbeteren.

Hoe werkt het precies?

Het Johari venster vertegenwoordigd informatie—gevoelens, ervaringen, standpunten, attitudes, vaardigheden, intenties, motivatie, etc.—over een persoon in relatie tot hun team, vanuit de vier perspectieven die we hieronder zullen beschrijven. Deze perspectieven worden ook wel kwadranten genoemd.

De vier kwadranten

Kwadrant 1 (het 'open' venster)

We hebben allemaal aspecten van onszelf—gedrag, kennis, motivaties—waarvan we op de hoogte zijn en die we graag met anderen delen. Dit zijn de eigenschappen die in het 'open' venster komen te staan.

Het doel van elk lid binnen de groep moet zijn om dit kwadrant zoveel mogelijk te ontwikkelen, en uit te breiden. Hoe meer er bij teamleden in dit vak staat, hoe beter de communicatie, samenwerking en band tussen teamleden zal zijn.

Nieuwe teamleden hebben als het goed is de minste eigenschappen in dit vak staan, omdat ze natuurlijk iets minder bekend zijn in de groep.

De makkelijkste manier om dit kwadrant uit te breiden is door regelmatig met elkaar in gesprek te gaan en elkaar beter te leren kennen. Respectvolle uitwisseling van feedback draagt hier ook aan bij.

Kwadrant 2 (het 'blinde' venster)

In dit vak komen eigenschappen te staan die je teamleden in jou herkennen, maar jij niet in jezelf—een blinde vlek, of blinde vlekken dus. Stel, je team vind je ontzettend zorgzaam, iets waar je geen besef van had totdat teamleden je hierop wezen.

'Zorgzaam' komt dan in het blinde vak te staan. Hierbij kan het natuurlijk ook om minder goede kanten van iemands persoonlijkheid gaan.

Een vol 'blind' vak kan aangeven dat je over bepaalde aspecten van niet op de hoogte bent (of in ontkenning). Hoe kleiner dit vak is, hoe bewuster je bent van hoe je gedrag overkomt op anderen.

Het kan natuurlijk ook waar zijn dat je collega's wat ze van je weten voor zich houden. Daarom is een gevoel van veiligheid tijdens deze oefening zo belangrijk.

Kwadrant 3 (het 'verborgen' venster)

In dit verborgen gebied komen eigenschappen te staan die wel bekend zijn bij jou maar niet bij je team—ook wel half-latente kwaliteiten genoemd. Als je bijvoorbeeld heel onzeker wordt van je rol binnen het team, en dit iets is wat je niet eerder hebt gedeeld, dan vermeld je dat in deze 'verborgen' ruimte.

Natuurlijk proberen we je niet te vertellen dat je je persoonlijkste gedachtes en gevoelens met je collega's moet delen. Als het niets met je werk te maken heeft, kun je deze prima voor je houden (graag zelfs!)

Maar je wilt er wel voor zorgen dat alle info over jezelf die relevant is voor je prestaties en werk, bekend is bij je collega's.

Door meer met collega's te delen wordt dit gebied kleiner. Dit zorgt voor beter onderling begrip, empathie, en vertrouwen. En vertrouwen is een onmisbaar aspect van een hecht team.

Durf daarom open te zijn. Het verminderen van verborgen gebieden vermindert ook de kans op verwarring, misverstanden, slechte communicatie, etc.—allemaal zaken die de effectiviteit van het team ondermijnen

Kwadrant 4 (het 'onbekende' gebied)

Het vierde kwadrant representeert eigenschappen die zowel voor onszelf als voor anderen onbekend zijn. Informatie die nog ontdekt moet worden. We kunnen ons goed voorstellen dat je je afvraagt wat er dan wél in het venster moet komen te staan. Je kunt immers niets opschrijven wat je niet kent.

Stel, Sara en Yasmina hebben het over hobby's waar ze in geïnteresseerd zijn. Yasmina houdt van volleybal en vraagt aan Sara of ze ook van volleybal houdt.

Sara zegt dat ze het niet weet. Niemand weet dus of Sara van volleybal houdt, totdat ze het probeert. Sara schrijft dus "volleybal" op in het onbekende gebied.

Mensen de kans geven om nieuwe dingen te ondernemen zonder druk om te slagen, is vaak een goede manier om onbekende vaardigheden te ontdekken en het 'onbekende' vak kleiner te maken.

Waarom dit model de moeite waard is

Het Johari venster heeft een hoop voordelen en praktische toepassingen. Denk hierbij aan:

Verbetering van communicatie

Het model zorgt voor bewustwording over wat bekend en onbekend is voor individuen en teams. Dit stimuleert openheid en bevordert effectieve tweerichtingscommunicatie.

Teamontwikkeling

Het model helpt relaties in het team te verbeteren, waardoor teams effectiever kunnen samenwerken.

Feedbackprocessen

Het model helpt feedbackprocessen tussen collega's een handje, waardoor ze in staat zijn om constructieve feedback te geven en ontvangen. Dit helpt bij de ontwikkeling van zelfbewustzijn en persoonlijke groei.

Leiderschap en management

Het Johari venster kan worden toegepast in leiderschapsontwikkeling om managers te helpen hun eigen sterke en zwakke punten te begrijpen. Het stelt leiders ook in staat om beter te begrijpen hoe ze door anderen worden waargenomen.

Conflictbeheer

Het is een geweldige tool om misverstanden en conflicten te verminderen door het begrijpen van verschillende percepties tussen mensen.

Persoonlijke ontwikkeling

Het helpt individuen om naar binnen te kijken, om hun sterke en zwakke punten te zien, zodat ze aan zichzelf kunnen werken en groeien.

Geen Johari Venster zonder emotionele veiligheid

De organisatiecultuur, werksfeer en houdingen in het team, hebben een grote invloed op de bereidheid van groepsleden om deze oefening te doen en kwetsbaar te zijn.

De meeste mensen zijn bang voor oordelen en kwetsbaarheid. Hierdoor kunnen ze informatie achter gaan houden die het team ten goede zou komen.

Daarom is het belangrijkste van deze oefening het creëren van een omgeving waarin teamleden worden aangemoedigd open, gevoelig en begripvol te zijn.

Let op: het Johari venster is alleen een effectieve oefening als mensen zich veilig genoeg voelen om eerlijk te zijn.

Pak de oefening slim aan in 6 stappen

Om ervoor te zorgen dat de oefening geen emotionele slagveld wordt, is het belangrijk dat degene die de oefening leidt, goed voorbereid is. Dit is hoe je dat doet:

1. Creëer een veilige omgeving:

We kunnen het niet genoeg benadrukken: zorg ervoor dat iedereen in het begin al weet dat de ruimte waar de oefening plaatsvindt, een veilige ruimte is.

Nodig werknemers uit om zich open te stellen, door duidelijk te maken dat er geen angst hoeft te zijn voor negatieve gevolgen naar aanleiding van wat er besproken wordt.

2. Duidelijke uitleg en doelstellingen

Leg duidelijk uit wat de Johari-oefening inhoudt, welke doelen worden nagestreefd en hoe het proces zal verlopen.

Dit helpt om verwachtingen te verduidelijken en medewerkers voor te bereiden. Het doel is effectieve communicatie. Zorg ervoor dat iedereen dit doel in het zicht houdt.

3. Positieve taalgebruik en constructieve feedback

Moedig aan tot het gebruik van positieve en opbouwende taal bij het geven van feedback. Herinner iedereen eraan dat het doel van het delen van inzichten is om iedereens ontwikkeling te bevorderen, niet om kritiek te uiten.

4. Moedig zelfbewustzijn aan

Het hele punt van de oefening is zelfbewustzijn. Maak duidelijk dat het doel van de oefening niet een discussie is.

Het doel is op een korte en bondige manier ideeën over te brengen, en te weten wanneer het tijd is om te stoppen met praten en te luisteren.

5. Regelmatige evaluaties en follow-ups

Plan regelmatige evaluaties om de voortgang te bespreken en de resultaten van de oefening te bekijken. Zijn de werknemers al met een paar zaken aan de slag gegaan? Lopen ze ergens tegenaan?

Dit bespreken helpt bij het vaststellen van verbeterpunten en het monitoren van de ontwikkeling.

6. Waardeer openheid en zelfonthulling

Benadruk het belang van openheid en het delen van informatie voor persoonlijke en professionele groei. Laat zien dat de organisatie dit waardeert en stimuleert.

Het Johari venster in het kort

Het Johari venster is een waardevol hulpmiddel om zelfbewustzijn en begrip tussen teamleden te verbeteren.

De vier kwadranten vertegenwoordigd informatie die bekend of onbekend is voor jezelf en/of anderen: open, blinde, verborgen en onbekende gebieden.

Het doel van het Johari venster is het vergroten van het 'open' gebied voor betere communicatie, bewustwording en samenwerking.

Personeelsplanning en urenregistratie software!

• Eenvoudige personeelsplanning
• Overzichtelijke urenregistratie
• Makkelijke verlofregistratie

Gratis uitproberen Demo aanvragen